قانون کپی رایت چیست و عواقب رعایت نکردن آن؟

منظور از کپی رایت این می باشد که یک اثر یا تولید یا حتی یک محتوا نوشته شده آن هم به صورت ثبت شده، توسط شخص دیگری بدون داشتن اجازه استفاده نماید.

اگر دقت کرده باشید در اکثر وب سای ها متن کپی رایت قرار داده شده است که شما در صورت کپی برداری از آن سایت، مالک اثر می تواند از شما شکایت کند.

حتی در اپلیکیشن اینستاگرام نیز قانون کپی رایت وجو دارد و شخصی نمی تواند بدون اجازه پستی را از شخص دیگر در صفحه خود منتشر کند.

همچنین قالب های طراحی شده برای سایت های وردپرسی، جوملایی یا حتی اختصاصی داری قانون کپی رایت می باشند.

قانون کپی رایت در دنیا چگونه است؟

قانون کپی رایت یا همان «حق مؤلف» در ابتدا در قرن هجدهم میلادی در انگلستان با تصویب قانون استات آن Statute of Anne در سال ۱۷۱۰ شکل گرفت. هدف از این قانون حفاظت از آثار ادبی و هنری در برابر کپی غیرمجاز و سوءاستفاده تجاری بود. بعدها کشورهای اروپایی و آمریکا نیز مقررات مشابهی تصویب کردند و موضوع به تدریج جنبه بین المللی یافت تا در سراسر جهان به عنوان یک حق طبیعی برای خالق اثر پذیرفته شود.

در حال حاضر، هماهنگی جهانی در زمینه حق مؤلف توسط سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) انجام می شود. این نهاد وابسته به سازمان ملل متحد در سال ۱۹۶۷ تأسیس شد و مقر آن در شهر ژنو سوئیس است. سازمان WIPO متولی اجرای معاهدات بین المللی مهمی چون کنوانسیون برن و موافقت نامه TRIPS است و وظیفه دارد میان کشورها برای رعایت حق مؤلف و مالکیت فکری هماهنگی ایجاد کند تا خلاقیت و نوآوری در جوامع صیانت شود.

آیا در ایران قانون کپی رایت داریم؟

متاسفانه در قانون ایران عدم حق کپی رایت به درستی بیان نشده است ولی در بعضی مواقع صاحب اثر می تواند شکایت کند. برای مثال اگر شما کتابی دارید که بخشی از آن توسط شخص دیگر کپی برداری شده است می توایند از آن شخص در دادگاه شکایت کنید.

نحوه شکایت نقض کپی رایت

شما برای آغاز شکایت نیاز به سامانه ثنا دارید که به صورت آنلاین و حضوری می توانید ثبت نام کنید. برای ثبت نام حضوری باید به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کنید.

دومین اقدام شما تنظیم شکواییه است. شما باید علیه شخصی که از اثار شما بدون اجازه استفاده نمونده شکواییه تنظیم کنید که تنظیم آن کمی زمان بر و نیاز است از قوانین جرایم رایانه ای اطلاعات داشته باشید. شما برای تنظیم شکواییه می توانید از یک وکیل کمک بگیرید و یا از خدمات وکیل آنلاین سایت های موجود در اینترنت کمک بگیرید. اگر برایتان سخت است شخصی مطمئن پیدا کنید، می توانید از خدمات وکلای آنلاین سایت vakilgostar استفاده نمایید که در اراک، تهران ، قم و اکثر شهرهای ایران خدمات حقوقی ارائه می دهند.

توجه : حتما با وکیلی مشورت کنید که در سوابق خود موضوعات مربوط به جرایم رایانه ای باشد و به اصطلاح به او وکیل جرایم رایانه ای گفته شود. شما نباید برای این موضوع سراغ وکیلی نروید که در زمینه خانواده، ملکی یا اسناد تجاری کار می کند.

سومین قدم ثبت شکواییه است که اگر وکیل داشته باشید، برایتان انجام می دهد، در غیراینصورت باید به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کنید.

مراجع صالح برای رسیدگی به نقض مالکیت فکری و کپی رایت در فضای مجازی

مسئول رسیدگی به موارد نقض مالکیت فکری و کپی رایت در فضای مجازی، دادسرای ویژه جرایم رایانه ای است که در تهران و اکثر مراکز استان ها زیر نظر دادسرای عمومی و انقلاب فعالیت می کند. اگر نقض اثر در بستر اینترنت یا شبکه های اجتماعی صورت گرفته باشد، پرونده ابتدا به پلیس فتا ارجاع داده شده و پس از بررسی های اولیه به دادسرا ارسال می شود.

بر اساس قانون جرایم رایانه ای مصوب سال ۱۳۸۸، هرگونه تکثیر، انتشار یا استفاده غیرمجاز از آثار دارای حق مؤلف در فضای دیجیتال جرم محسوب می شود و مرتکب، بسته به نوع نقض، به حبس از ۹۱ روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج تا بیست میلیون ریال و در مواردی هر دو مجازات محکوم می گردد. همچنین، اگر عمل در قالب یک وب سایت یا پلتفرم انجام شود، مقام قضایی می تواند دستور توقیف دامنه یا مسدودسازی دسترسی را صادر کند.

در موارد نقض گسترده تر، مانند کپی بدون مجوز آثار نرم افزاری یا قالب های وردپرس و طراحی های دیجیتال، دادگاه های حقوقی نیز صلاحیت دارند تا خسارت مادی و معنوی واردشده به صاحب اثر را ارزیابی و حکم به جبران زیان بدهند. بدین ترتیب، مراجع صالح در این زمینه به صورت دوگانه عمل می کنند:

۱. جنبه کیفری در دادسرای جرایم رایانه ای و دادگاه کیفری دو.

۲. جنبه حقوقی در دادگاه عمومی حقوقی برای مطالبه خسارت یا تقاضای منع استفاده از اثر.

در نهایت

اگر آثاری دارید که بدون اجازه شما منتشر شده است یا از روی آن کپی برداری صورت گرفته، می توانید با شکایت از شخص و انجام پیگیری های لازم به حق و حقوق خود برسید.